Ar ddydd Mercher, 4ydd o Chwefror 2015, aeth Blwyddyn 5 (ond am 3 disgybl), Mrs Brice, Mrs James a Mrs Williams ar daith addysgiadol i weld Canolfan Byd Mary Jones ger y Bala, ei chartref, a lle y magwyd yn Llanfihangel-y-Pennant a’i man gorffwys ym Mryncrug.
Ein Taith i'r Bala
Capel
Bethlehem
Eglwys St Michael
Ty'n Y Ddol
Byd Mary Jones
gan
Lois a Megan
Cliciwch ar y trowr tudalennau ar waelod y dudalen, dim ar y saeth ar y top
Dyma'r daith gymerwyd i'r Bala mewn bws mini. Dyma'r ffordd roedd Mary Jones wedi cymryd. Byddai wedi cerdded y 26 o filltiroedd o Lanfihangel-y-Pennant drwy Dal-y-Llyn, wedyn Brithdir ac i'r Bala. Prynodd dri Beibl wrth Thomas Charles. Wrth gwrs, byddai rhaid bod Mary wedi cerdded drwy gaeau a thros y mynyddoedd!
Dechreuon ni ein taith o Ysgol Penboyr am 7.30 y bore. Fe wnaethon ni yrru drwy Aberdyfi a dod draws golygfeydd prydferth Bryn Crug lle gwelsom ni gartref Mary Jones a'i bedd yng Nghapel Bethlehem.
Dilynwyd yr heol i Lanfihangel-y-Pennant. Roedd y ffyrdd yn gul iawn, ond erbyn diwedd fe wnaethon ni gyrraedd Eglwys Sant Michael, lle'r oedd arddangosfa fach am hanes Mary Jones. Yn bellach mlaen ar yr heol
gul (dim ond yn ddigon llydan ar gyfer y bws mini!) gwnaethon ni ymweld â Ty'n Y Ddol, sef cartref Mary Jones pan yr oedd hi'n blentyn.
Gwnaethom deithio i fyny i'r Bala i ymweld â Chanolfan Mary Jones a agorwyd yn ddiweddar. Yma, gwnaethom ddysgu am hanes stori Mary Jones ac am ei Beibl gan edrych ar arddangosfeydd ryngweithiol.
Rydym yn gobeithio y gwnewch chi fwynhau darllen ac edrych ar y lluniau o'n taith i Ogledd Cymru.
Ar ôl teithio am ddwy awr, gwnaethom groesi dros Afon Dyfi ac wedyn gwneud ein ffordd i Fryn Crug. Roedd y golygfeydd yn edrych dros Afon Dyfi ac roedd hi'n brydferth iawn. Roedd yr awyr yn las ac nid oedd cwmwl mewn golwg.
Roedd yr afon yn dawel iawn.
Dyma ni yn edrych i lawr ar y llinell trên sydd yn rhedeg
ar draws yr arfordir o Fachynlleth i Bwllheli.
Edrych i lawr ar Aberdyfi.
Dyma ni tu allan i Gapel Bethlehem.
Bu farw Mary ar 29 Rhagfyr 1864 ac fe’i claddwyd
yng Nghapel Bethlehem ym Mryn-crug.
Bedd Mary Jones
ER COF AM
MARY JONES
YR HON YN Y FLWYDDYN 1800,
PAN YN 16OED, A GERDDOD O
LLANFIHANGEL-Y-PENNANT I'R BALA
I GEISIO BEIBL CYMRAEG GAN Y
PARCH. THOMAS CHARLES B. A.
BU YR AMCYCHIAD HWN TN FODDION
I DDWYN ODDIAMCYLCH SEFYDLIAD Y
FEIBL CYMDEITHAS
FRYTANAIDD A THRAMOR
Gwnaethom ni stopio ym Mryn Crug i weld bwthyn
Mary Jones.
Er ei fod yn oer ac yn ddiwrnod braf, roeddwn ni yn gallu gweld yr eira ar ben bannau mynyddoedd Cadair Idris yn y pellter, wrth i ni deithio i Lanfihangel-y-Pennant.
Roedd Mary yn byw yma gyda'i gwr Thomas a'u teulu o 1820 tan fu farw Mary yn 1864.
Wrth i ni agosáu i Lanfihangel-y-Pennant, rydym yn sylweddoli bod y ffyrdd yn mynd yn gulach! Roedd y mynyddoedd yn dangos eu lliwiau prydferth gaeafol, ac yn aml fe wnaethom weld nant yn llifo lawr y mynyddoedd.
Pa ffordd....?
O'r diwedd roeddwn ni wedi cyrraedd yr arwydd ag oedd yn dangos y cyfeiriad i Lanfihangel-y-Pennant.
Mae Eglwys Sant Michael yn Llanfihangel-y-Pennant wedi'i leoli wrth ymyl Cader Idris ac yn agos i Gastell y Bere. Mae e'n rhan o Esgobaeth
Bangor. Mae o'n Eglwys Bererindod ac yn dal yn cynnal
gwasanaethau yn ystod yr Haf. Bedyddiwyd
Mary Jones yn yr eglwys hon.
Dyma ni yn eistedd
tu allan i'r Eglwys.
Yn yr Eglwys roedd 'na arddangosfa fach, ond addysgiadol am hanes Mary Jones.
Roeddwn ni wedi mwynhau edrych a darllen gwybodaeth yr arddangosfa.
Tystysgrifau priodas a marwolaeth
mam a tad Mary Jones
Byrddau arddangos yn dangos bywyd Mary Jones
Roedd gennym ddiddordeb mawr mewn edrych ar yr hen luniau.
Mrs James yn mwynhau darllen am
Mary Jones.
Yn yr arddangosfa yn Eglwys Sant Michael
gwelsom dystysgrifau priodas a marwolaeth Mam a Thad Mary, yn ogystal â thystysgrif bedydd Mary.
Dyma'r brethyn sydd yn furlun o fywyd
Mary Jones. Mae Mrs Bowen, ein
cynorthwywraig dysgu yn mynd i'n help ni i greu murlun brethyn yn yr ysgol.
Dyma arddangosfa frethyn gyda defnyddiau gwahanol wedi'u gwnio gyda'i gilydd i greu a dangos amrediad mynyddoedd o gwmpas Llanfihangel-y-Pennant, gan ddangos y llwybr gerddodd Mary i nôl ei Beibl.
Dyma fodel o un o'r Beiblau roedd Mary Jones wedi brynu yn y Bala. Cariodd Mary dri Beibl yn gyfan, felly roedd rhaid eu bod yn drwm!
Pan yr oeddwn yn yr Eglwys, gwnaethom ganu Cân William Morgan. Ysgrifennodd Ceri Wyn Jones y geiriau i'r can tra gwnaeth un o'n cynorthwywyr dysgu, Mrs Wendy Organ cyfansoddi'r gerddoriaeth. Tybed, beth fyddai Mary Jones wedi dweud am ein cân am William Morgan?
Mae gan yr eglwys 'Ffenestr wahanglwyfus'. Credir ei fod yn caniatáu i'r rhai oedd yn wahanglwyfus gymryd rhan yn y gwasanaeth, heb ddod mewn i'r eglwys.
Gellir gweld y fedyddfan yng nghefn yr Eglwys. Credwyd y cafwyd ei greu rhyw amser yn yr 12fed ganrif ac wedi dod yn wreiddiol o Gastell y Bere. Crëwyd allan o garreg leol.
Mrs James yn arwyddo'r
llyfr i ymwelwyr.
Eglurodd Mrs James fod Mary Jones wedi cael ei bedyddio yn yr Eglwys hon. Cliciwch ar y fideo i weld a gwrando arni!
Dechreuon ni gerdded lawr i Ty’n y Ddol (cartref ble magwyd hi)
ond dywedodd Mrs Brice “Well i ni mynd lawr yn y bws mini –
efallai ei fod yn bell!” Lwcus ein bod wedi mynd yn y
bws oherwydd roedd yn bell!
Ty'n y Ddol, dyma lle roedd Mary Jones yn byw pan oedd yn blentyn. Mae'r tŷ yn awr yn adfeilion. Mae cofeb i Mary Jones yn yr adfeilion.
Mrs James yn darllen yr arwydd am hanes Mary Jones. Cliciwch ar y fideo i'w chlywed hi.
Ty'n y Ddôl, cartref Mary Jones
Dyma ni'n gwneud ein ffordd o Lanfihangel-y-Pennant drwy ffyrdd cul a thirweddau hardd i Abergynolgwyn i weld safle ysgol Mari Jones. Mae hen ysgol Mari Jones wedi’i throi mewn i dai erbyn heddiw.
Roedddwn wedi rhyfeddu gyda'r holl waliau a adeiladwyd o gerrig a oedd yn gwahanu'r caeau. Mae'n rhaid bod y ffermwyr wedi cymryd amser hir i adeiladu!
Daethom i Dal-y-Llyn. Yn yr eglwys hon y priododd Mary Jones Thomas Lewis Jones ar 27 Chwefror, 1813
Ar ein ffordd i Ganolfan
Mary Jones aethom
heibio i Lyn Tegid.
Dywedodd Mrs Brice
bod yna bysgodyn
enfawr does neb wedi’i
ddal, yn byw yn y llyn.
Waw! Mae yna hefyd
awyren o’r Ail Rhyfel
Byd yn y llyn.
Taith Mary Jones
Mae Byd Mary Jones yn ganolfan ymwelwyr ac addysg sy’n adrodd stori Mary Jones a Thomas Charles.
Mae'n gartref i arddangosfa ryngweithiol yn gwneud sut y gwnaeth taith i Bala newid cwrs hanes yng Nghymru a'r byd.
Mae bedd y Parchedig Thomas Charles ar y ffordd mewn i'r eglwys.
Byd Mary Jones
Tu allan i Eglwys Sant Beuno, sef Byd Mary Jones nawr
Rhoddodd Nerys, rheolwr y ganolfan, gwis i'w wneud. Roedd rhaid i ni ddod o hyd i'r atebion drwy edrych o amgylch yr eglwys a defnyddio'r arddangosfeydd rhyngweithiol.
Dechreuon wrth edrych ar ffilm am fywyd Mary Jones.
Dyma ni'n defnyddio'r arddangosfeydd rhyngweithiol i ddod o hyd i atebion i'r cwis.
Roedd defnyddio'r arddangosfeydd yn llawer o hwyl, roeddent fel iPads mawr!
Chwilio am atebion o gwmpas yr arddangosfeydd yn yr eglwys
Chwilio am ein hatebion ac yn dilyn map rhyngweithiol o daith Mary Jones.
Wrth i ni gerdded o amgylch yr arddangosfeydd, roedd Nerys yn dod i'n helpu ni.
Ar ddiwedd ein hymweliad, eisteddon i lawr ac aeth Nerys drwy yr holl atebion.
Daeth Carwyn, gweinidog Yr Hen Gapel Llanuwchllyn, i siarad â ni yng Nghanolfan Mary Jones am Michael D Jones a'r Cymry ymfudodd i Batagonia.
Yn ogystal ag astudio twf y Beibl Cymraeg, rydym hefyd yn astudio am Patagonia, felly rydym yn ffodus iawn ein bod wedi cael y cyfle i siarad â Carwyn.
Mae Michael D. Jones wedi cael ei gladdu yng nhapel Llanuwchllyn nesaf at ei dad.
Plac a ddaeth yn ôl o Batagonia a sydd yn awr yn Yr Hen Gapel Llanuwchllyn
Milltir i lawr y rhewl yn Bala mae
Capel Tegid. Dyma’r capel fuodd Parch. Thomas Charles yn weinidog arni.
Gwelom cofeb ohono tu allan, a thu fewn i’r capel gwelon ganfas gyda llun Mari Jones a Thomas Charles arno.
Buodd cyn-weinidog y capel, Parch.
Eric Greene, yn adrodd stori Mari Jones i ni ac ein holi amdani.
Capel Tegid
Tra roeddwn yng Nghapel Tegid, aethom i'r côr mawr i ganu ychydig o emynau yr ydym fel arfer yn canu yn ôl yn yr ysgol. Cliciwch ar y pedwar fideos i wrando arnom.
Erbyn hyn, roedd hi’n amser mynd adref. Roedden ni’n teimlo wedi blino ac yn llwgu am swper. Roedd yr athrawon yn llwgu hefyd ac eisiau pawb dawelu lawr. Roedd pawb yn edrych ymlaen i gael swper yn McDonald’s, Aberystwyth. Chwaethus iawn mae rhaid i mi ddweud!
Dyma’r daith, mwyaf hwylus a llawn sbort rydw i erioed wedi bod arni! Diolch i’r athrawon am drefnu taith mor rhagorol i ni.
McDonald's, Aberystwyth