2014

gan

Lois, Megan, Daniel, James a Dion

2014

• Roedd Tŷ Mawr yn dy cyfoethog achos cafodd ei

wneud allan o gerrig ac roedd dodrefn ynddo.

• Roedd y bobl dlawd yn byw mewn tai pren.

^

• Yn y cwpwrdd yn yr arddangosfa,

roedd sawl Beibl mewn gwahanol

ieithoedd. Daeth ymwelwyr â’r

Beiblau i Tŷ Mawr.

• Pryd gyrhaeddon ni, cafon ginio tu

mewn i’r ystafell arddangos.

Dyma ni ar y bont tu allan i

Tŷ Mawr Wybrnant

Gerwyn oedd ein tywysydd o’r ‘National Trust ‘ac roedd e wedi mynd â ni o gwmpas Tŷ Mawr.

Yn wreiddiol, to gwellt oedd i Tŷ Mawr ond nawr mae ganddo do llechi.

Roedd y ffenestri wedi cael eu gwneud allan

o bren, doedd dim gwydr ynddynt.

• Dyma’r ystafell fyw, mae’n dywyll oherwydd doedd dim trydan.

• Roedd 14 o bobl yn byw yn y t ŷ yma ar un adeg.

• Dyma’r lle tân.

• Roedd y tân yn cael ei ddefnyddio i goginio ac hefyd roedd yn olau i’r ystafell.

• Hwn oedd yr unig fan yn y tŷ ble roedden nhw yn coginio.

Roedd y crochan byth yn cael ei olchi na’i daflu mas!

Roedd y ferch hynaf yn cysgu

ar bwys y tân i ofalu nad oedd

yn mynd mas.

• Roedd brwyn yn cael eu

gorchuddio gan fraster

anifeiliaid a’u defnyddio fel

canhwyllau.

• Ar wahan i’r tân, canhwyllau

oedd yr unig olau yn y tŷ.

• Roedd y gwartheg yn byw yn y tŷ gyda’r

teulu oedd yn byw yno.

• Roedden nhw yn defnyddio gwartheg fel

gwres canolog ac felly roedd rhaid cael

stepen yn y drws i atal gwellt y gwartheg

rhag dod i mewn i ’r tŷ.

• Dyma pam y gelwir y stepen yn rhiniog.

• Hwn oedd yr unig

ddarn o dodrefn

yn y tŷ.

• Defnyddient olwyn nyddu i wneud eu ddillad.

• Roedd y fam yn gwneud y dillad tra roedd y merch ifancaf yn troi’r droell

am 6-7 awr.

• Byddai`r bechgyn yn mynd allan i weithio ar y tir. Amser byddech chi`n

10 mlwydd oed, byddai’n rhaid i chi fynd allan i edrych am gwaith.

• Byddai chwech o bobl yn cysgu

yn y gwely yma.

• Roedd y gwely wedi ei greu

allan o wellt a gwallt ceffyl.

• Roedd y blanced ar dop y gwely

yn gwneud yn siwr nad oedd

gwellt a phryfed yn cwmpo

mewn i ’r gwely.

• Yn y bore, roedden nhw yn

mynd ar flanced allan i ’w

hysgwyd.

• Dyma ble roedd y baban yn

cysgu.

• Gofynnwyd i ni, beth oedd

diben y polion pren ar waelod

y cot?

• Dros y flwyddyn diwethaf,

mae dros chwe mil o ymwelwyr

wedi bod yn Ty Mawr, a dim

ond un o’n disgyblion ni sydd

wedi cael yr ateb yn gywir!

• Yr ateb a roddodd oedd i

ddal y flanced oedd yn

diogelu’r baban rhag y llygod.

Roedd y Beibl yn costio

£30,000

• O’r 1000 o

Feiblau William

Morgan a

argraffwyd yn

1588, dim ond

20 sydd ar ôl

ac mae 2

ohonynt yn y

cwpwrdd hwn.

• Gofynnodd Gerwyn, pwy sydd yn y

llun yma?

• Roedd pawb yn dweud taw William

Morgan sydd yn y llun ond sut y

gwyddom hynny ?

• Doedd yna ddim camerau, felly dyfalu

yr rydym taw dyma sut oedd William

Morgan yn edrych yn debyg iddo.

• Cafodd William Morgan ei eni yn 1545, yn ystod

oes y Tuduriaid, pan oedd amser byw yn ofnadwy

o galed.

• Doedd dim tŷ bach yn y tŷ. Roedd twll wedi cael ei wneud tu allan i’r tŷ a

phan roedd y twll yn llawn byddech chi’n creu twll arall.

e-lyfr gan

Lois, Megan, Daniel (Blwyddyn 5)

James, Dion (Blwyddyn 6)